Autorijden met een beperking

Autorijden geeft een gevoel van vrijheid. Je kunt gaan waar je wilt, wanneer je wilt. Als je een beperking hebt, is die vrijheid extra belangrijk. Bijvoorbeeld als je afhankelijk bent van een rolstoel, een prothese hebt of last hebt van vervelende gezondheidsklachten. Met een rijbewijs kun je een mobiel en zelfstandig leven leiden. Maar je komt misschien niet zo makkelijk aan dat rijbewijs als ieder ander. Zo moet het CBR eerst je rijgeschiktheid beoordelen. En moet je auto misschien aangepast worden. Op deze pagina lees je precies hoe dit in Nederland geregeld is.

1. Beoordeling van rijgeschiktheid
2. Een beperking krijgen als je al een rijbewijs hebt
3. Aangepaste rijschool vinden
4. Codes op het rijbewijs
5. Wat is er mogelijk met mijn beperking
6. Aangepast voertuig aanvragen
7. Vergoedingen aangepaste auto
8. Belastingregelingen
9. Aangepaste auto verzekeren

Hoe wordt mijn rijgeschiktheid beoordeeld?

Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) beoordeelt of jij in een auto mag rijden. In eerste instantie doen ze dat met een Gezondheidsverklaring. Deze vul je zelf in. Je beantwoordt vragen over je gezondheid. Bijvoorbeeld over je medicijngebruik, of je goed kunt zien en hoe je lichamelijke conditie is. Kun je je handen of voeten misschien minder gebruiken door een beperking? Of heb je diabetes, een longaandoening of hersenletsel? Dan vul je dat in op de Gezondheidsverklaring.

Afhankelijk van je antwoorden, kan het CBR je vragen om naar een arts of specialist te gaan voor een keuring. Daarna volgt meestal een rijtest. Tijdens een rijtest ga je samen met een deskundige van het CBR de weg op. Hij of zij beoordeelt vervolgens of je ondanks je beperking veilig kunt autorijden. Er zijn 2 uitkomsten mogelijk:

• Rijgeschikt
  Jouw lichamelijke beperking levert geen gevaren op in het verkeer. Je krijgt of houdt je rijbewijs en kunt dus gewoon autorijden.
• Niet rijgeschikt
  Jouw lichamelijke beperking is zo ernstig dat je niet veilig kunt rijden. Je kunt dan geen rijbewijs aanvragen. Goed om te weten: vermindert je beperking na verloop van tijd? Dan kun je weer opnieuw een rijbewijs aanvragen.

Een beperking krijgen als je al een rijbewijs hebt

Je kunt ook op latere leeftijd een handicap krijgen, bijvoorbeeld door een ongeluk. Wat als je al een rijbewijs hebt? Mag je dan gewoon door blijven rijden? Het is verstandig om dit te bespreken met de arts of specialist waar je onder behandeling bent. Hij of zij kan beoordelen wat voor invloed jouw beperking heeft op het rijden in een auto. 

Kan het invloed hebben op het rijden? Dan moet je dit melden bij het CBR. Het CBR bekijkt dan of je kunt autorijden met je beperking. Of dat je bijvoorbeeld extra aanpassingen nodig hebt aan de auto. Daarnaast kunnen ze voorstellen om gewenningslessen te volgen. Zo leer je zo goed mogelijk rijden met een aangepaste auto.

Een aangepaste rijschool vinden

Ben je rijgeschikt beoordeeld? Gefeliciteerd! Dan mag je beginnen met het halen van je rijbewijs. Heb je geen aangepaste auto nodig? Dan kun je gewoon rijlessen volgen bij een normale rijschool. Ga je straks in een aangepaste auto rijden? Dan kun het beste je rijbewijs halen bij een rijschool die hierin is gespecialiseerd. Je vindt zo’n rijschool gemakkelijk via de Rijschoolzoeker van het CBR. Zorg ervoor dat je bij het filter het vinkje voor ‘Biedt lessen in een aangepast voertuig aan’ hebt aangevinkt. 

De codes op jouw rijbewijs

Na een aantal lessen en natuurlijk het rijexamen is het zover: je hebt je rijbewijs gehaald! Als je een beperking hebt, krijg je een Verklaring van geschiktheid van het CBR. Deze is 1, 3 of 5 jaar geldig of voor een onbeperkte periode. Daarnaast kunnen er voorwaarden van toepassing zijn op jouw rijbewijs. Je mag dan alleen rijden als je voldoet aan die voorwaarde. In dat geval komt een code op je rijbewijs te staan. Welke code dat is, is afhankelijk van de voorwaarde. Bijvoorbeeld: 

• 01.01 als je alleen mag rijden met een bril
• 03.02 als je alleen mag rijden met een prothese of orthese aan je been
• 10 als je een aangepaste versnellingsbak hebt
• 15.03 bij een automatische koppeling
• 20.01 bij een aangepast rempedaal
• 25.01 bij een aangepast gaspedaal
• 31.04 als je een verhoogde vloer hebt
• 40.09 als je stuurt met je voeten
• 42.05 als je een hulpmiddel hebt om de dode hoek te kunnen zien
• 63 als je alleen in je eentje mag rijden, zonder passagiers dus
• 67 als je niet op de snelweg mag rijden

Je kunt alle codes en de bijbehorende betekenis vinden op de website van de overheid.

Wat is er mogelijk met mijn beperking?

Autorijden met een beperking is in veel gevallen gewoon mogelijk. Al is het soms met een aanpassing hier en daar. Hoe zit dat in jouw geval? Hieronder leggen we uit hoe het zit bij veelvoorkomende beperkingen.

Ik kan niet goed zien

Er zijn ontzettend veel verschillende oogaandoeningen die ervoor kunnen zorgen dat autorijden misschien niet meer veilig is. Twijfel je of jij zonder problemen kunt autorijden? Dan is het altijd verstandig om dit te bespreken met je oogarts of optometrist. Om te mogen rijden moet je een minimale gezichtsscherpte van 0,5 met 1 oog hebben. Dat mag ook als je een bril of lenzen draagt. Je mag daarnaast geen ernstige afwijkingen in het centrale deel van je gezichtsveld hebben. En je moet minstens 120 graden horizontaal en 40 graden verticaal kunnen zien.

Zie jij minder goed en voldoe je dus niet aan de eisen voor een rijbewijs? Dan kun je bijvoorbeeld een training krijgen om je ogen beter te gebruiken in het verkeer. Ook kun je van je oogarts een verwijzing krijgen voor een bioptische telescoopbril. Dit is een soort extra bril die je op je eigen bril plaatst waardoor je beter kunt zien. Je kunt een vergoeding krijgen voor een bioptische telescoopbril van je zorgverzekeraar:

• Een telescoopbril in bruikleen wordt vergoed vanuit de basisverzekering.
• Wil je een telescoopbril kopen? Dan heb je soms een aanvullende verzekering nodig. Check dan goed bij jouw zorgverzekering hoe dit precies zit.

Ik zit in een rolstoel

Ook als je in een rolstoel zit, kun je vaak prima autorijden. Jouw auto kan zo aangepast worden dat het voor jou bijvoorbeeld makkelijker is om erin en eruit te komen. Ook het besturingssysteem kan veranderd worden. Denk bijvoorbeeld aan:

• Een stoel die kan draaien en naar buiten schuift
• Een hoger dak of lagere vloer
• Een speciaal systeem dat de rolstoel de auto in rijdt
• Kunnen remmen en gas geven met de hand in plaats van met je voeten
• Extra stuurbekrachtiging
• Een aangepaste koppeling

Een aangepaste auto kun je in sommige gevallen zelfs vergoed krijgen. Hoe dat precies zit, lees je verderop op deze pagina.

Ik heb een verstandelijke beperking

Er gelden geen aparte regels voor het halen van je rijbewijs als je een verstandelijke beperking hebt. Je kunt, net als ieder ander, theorie- en praktijkexamen doen. Ben je geslaagd? Dan krijg je je autorijbewijs.

Heb je last van psychische stoornissen zoals angst, dwang of een depressie? Dan wordt er door een onafhankelijke specialist onderzocht of het voor jou veilig is om te rijden. Het is daarbij ook belangrijk dat je geen medicijnen slikt die je rijvaardigheid misschien kunnen beïnvloeden.

Een aangepaste auto aanvragen

Je kunt een al aangepaste auto kopen die geschikt is voor jouw lichamelijke beperking. Maar heb je op dit moment een auto? Dan kun je die ook laten aanpassen naar wat je nodig hebt. Er zijn verschillende bedrijven die hierin gespecialiseerd zijn. Je vindt ze bijvoorbeeld via Auto Aanpassers Nederland.

Goed om te weten: jouw aangepaste auto moet opnieuw worden gekeurd door de Rijksdienst Wegverkeer (RDW). Alleen als de RDW hem opnieuw heeft goedgekeurd, mag je er weer mee de weg op.

Vergoeding voor een aangepaste auto

Je kunt soms een vergoeding krijgen om je auto aan te laten passen op je lichamelijke beperking. Wil je hier gebruik van maken? Dan is het slim om dit eerst te regelen. Je kunt namelijk vaak geen vergoeding meer aanvragen als je de aanpassing al hebt laten doen. Bijvoorbeeld omdat vaak de goedkoopste oplossing vergoed wordt. Vraag dus altijd de vergoeding aan vóór je je auto laat aanpassen.

• Gebruik je de auto alleen privé? 
  Dan kun je soms een vergoeding krijgen vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Dit regel je via de gemeente. Het kan dan wel zijn dat de gemeente geen vergoeding geeft voor een aangepaste auto, omdat er een andere (goedkopere) oplossing is. Vervoer met een taxi bijvoorbeeld. Daarnaast zijn er strenge voorwaarden om aan te voldoen voor je in aanmerking komt voor een vergoeding. Zo moet je volledig afhankelijk zijn van de auto en niet met het openbaar vervoer of de taxi kunnen. En moet je auto nog zeker 5 jaar meegaan. Krijg je de aanpassing aan je auto vergoed vanuit de Wmo? Dan betaal je vaak nog wel een eigen bijdrage. Vraag goed na bij je gemeente hoe dit zit.
• Gebruik je de auto om naar je werk of studie te rijden?
  Dan kun je een vergoeding voor een aangepaste auto krijgen vanuit het UWV. Je bespreekt dan samen met een arbeidsdeskundige van het UWV welke aanpassingen nodig zijn. Het UWV werkt met vaste leveranciers die gespecialiseerd zijn in het aanpassen van auto’s, dit regel je dus niet zelf. Het kan ook zijn dat je een aangepaste auto te leen krijgt. Rijd je met de aangepaste auto naar je studie? Dan kun je ook een vergoeding krijgen voor de brandstofkosten.

Goed om te weten: iedere situatie is anders. Of je een vergoeding krijgt, hangt af van veel verschillende dingen. Van je beperking bijvoorbeeld. En de auto die je hebt. Het kan lang duren voor je een aanpassing aan je auto helemaal geregeld hebt. Vanaf de aanvraag tot de uiteindelijke aanpassing ben je soms wel een half jaar bezig.

Belasting voor een aangepaste auto

Een aangepaste auto is vaak zwaarder. Bijvoorbeeld doordat er bepaalde dingen zijn toegevoegd aan de auto. Voor zwaardere auto’s betaal je normaal gesproken meer wegenbelasting. Gelukkig geldt dat niet als je een aangepaste auto nodig hebt vanwege je beperking. Het extra gewicht dat de aanpassingen toevoegt, wordt niet meegeteld. Je moet dan wel zelf bij de Belastingdienst aangeven dat je in aanmerking komt voor het lagere tarief. 

Een aangepaste auto en je verzekering

Vergoeding of niet, een aangepaste auto is niet goedkoop. Het is dan ook verstandig om hem goed te verzekeren. Bijvoorbeeld tegen diefstal en schade. Er zijn speciale ‘invalidenvoertuigenverzekeringen’, maar je kun ook bij een gewone autoverzekeraar terecht. 

Meestal worden de aangepaste onderdelen van je auto gratis meeverzekerd. Deze worden gezien als accessoires en niet bij de waarde van je auto opgeteld. Het is goed om dit bij jouw autoverzekeraar na te vragen. Veel autoverzekeringen hebben namelijk een bepaald maximum aan accessoires dat meeverzekerd kan worden. Het kan zijn dat er dan een hoger bedrag verzekerd moet worden. Bij FBTO, Centraal Beheer en Interpolis zijn alle accessoires - en dus ook de aanpassingen aan de auto - standaard meeverzekerd.